door Arjen Westra in Nairobi

Kenianen gaan vandaag naar de stembus om zich uit te spreken over de nieuwe grondwet. Als ‘de Bananen’ winnen, krijgen de Kenianen na 43 jaar onafhankelijkheid een nieuwe grondwet.

De grondwet veroorzaakt een diepe controverse tussen de Kenianen. ‘Bananen’ en ‘Sinaasappels’ staan lijnrecht tegenover elkaar. Voorstanders hebben zich onder leiding van president Mwai Kibaki verenigd onder het symbool van de banaan, tegenstanders onder leiding van Raila Odinga onder de sinaasappel.

Bij hun campagne in het land kwam het regelmatig tot gewelddadige botsingen waarbij Bananen en Sinaasappels elkaar met stenen en modder bekogelden. Daarbij kwamen acht mensen om het leven.

Het grootste verschil van mening tussen de twee kampen heeft betrekking op de zeggenschap van de president. In de nieuwe grondwet krijgt die veel meer bevoegdheden.

Hij of zij wordt in feite een koning, met nagenoeg absolute macht, vindt de oppositie. Niet waar, zeggen de supporters, er is voldoende controle op zijn macht door parlement en regionale raden.

De tegenstanders, onder wie een aantal ministers en oppositieleider Uhuru Kenyatta, willen verdeling van de macht tussen een premier en de president, zoals in Frankrijk.

Een versie van de grondwet met zo’n machtsdeling was afgelopen jaar na maandenlang praten goedgekeurd maar is later door een kleine groep betrokkenen herschreven tot het huidige, meer omstreden voorstel. Veel mensen zien het referendum als een test voor de regering van president Kibaki, die in 2002 een historische overwinning behaalde en de sinds de onafhankelijkheid in 1963 heersende Kanu-partij van president Moi versloeg.

De verwachtingen waren hoog gespannen, maar de geest van verandering lijkt inmiddels verdwenen. Ministers sloten zich de afgelopen weken openlijk aan bij het Nee-kamp.

Critici vinden dat de regering sinds haar aantreden weinig heeft gepresteerd. De beloofde honderdduizenden nieuwe banen bleven uit. En de grondwet waaraan bijna jaar gewerkt wordt kwam er evenmin.

De regering wil de grondwet nu invoeren omdat ‘het al lang genoeg geduurd heeft’, volgens president Kibaki, die gisteren de natie toesprak en Kenianen opriep tot een ja-stem.

Of de constitutie er gaat komen, zal morgen duidelijk zijn als de stemmen van miljoen geregistreerde Kenianen geteld zijn.